شبهای تابستانی مشهد با شبهای دیگرفصلها فرق دارد؛ فرقش هم آنجاست که زائر و مسافر را بیشتر در کوچه و خیابان میبینیم. هوای خنک و مطبوع شبهای تابستانی مشهد، زائران و مجاوران را هم از زیر سقف بیرون میکشد و به هوای آزاد سوق میدهد. حال اگر به این ترکیب، شببازار را هم اضافه کنید، همهچیز تکمیل میشود.
قدمزدن زیر سقف آسمان همراه با خنکای مطبوع تابستانی آن هم در نزدیکترین نقطه به حرممطهر شرایط را مهیا میکند تا شببازار قدیمی مشهد رونق بگیرد.اینجا شارستان شهید شوشتری است که یکطرف آن بهواسطه شببازار پر از جمعیت است.
شببازاری که با همه سختیها و جابهجاییهایش هنوز بعد از هجده سال زنده است. همهچیز در این بازار پیدا میشود؛ از عروسک و اسباببازی بگیرید تا لباس و بدلیجات و ابزار کار. با قدمزدن در این بازار، هم لهجههای مختلفی میشنویم، هم زبانهای مختلف؛ از لهجههای جنوبی و یزدی بگیرید تا زبانهای ترکی و عربی.
انگار اینجا شور و اشتیاق بیشتری برای خرید وجود دارد. شاید بخشی به ارزانبودن اقلام و اجناس برگردد و بخش دیگرش هم به قدمت بازار و آدمهای قدیمیاش.
یکی از میزهای دستفروشی، اسباببازیفروشی است. سیدمحمدرضا هاشمی با بیان اینکه این بازار هجده سال عمر دارد و من سیزده سال است در اینجا مشغولم، میگوید: «این بازار در ابتدا از در ورودی حرممطهر بهسمت فلکه طبرسی بود. بعد از چند سال برای ساماندهی دور حرم و زیباسازی شهر، ما را آوردند در این شارستان مستقر کردند.
بعد از آن برای بازسازی شارستان باز جابهجایمان کردند و به داخل کوچهای خاکی در همین اطراف بردند. همین موضوع هم باعث شد خیلیها انصراف دهند. آن زمان 280نفر بودیم که بعد جابهجاییها صد نفر ماندیم.»
شهرداری منطقه ثامن برای ساماندهی دستفروشها اقدام خوبی انجام داد و به آنها مکان مشخصی داد تا دیگر برای افراد مزاحمت ایجاد نشود
هاشمی با اشاره به اینکه از یک سال قبل به شارستان شهید شوشتری آمدیم، ادامه میدهد: «در گذشته بسیاری از کاسبان دور حرم غیرقانونی بساط میکردند. اما شهرداری منطقه ثامن برای ساماندهی دستفروشها اقدام خوبی انجام داد و به آنها مکان مشخصی داد تا دیگر برای افراد مزاحمت ایجاد نشود.»
او البته نقدهایی هم دارد و میافزاید: «شهرداری منطقه ثامن اجازه برپایی صد غرفه را برای این راسته داده است. اما سازمان میادین شهرداری مشهد مجوزها را افزایش داده است و این باعث شلوغی بیشتر بازار میشود و ما میترسیم که دوباره ما را جابهجا کنند.»
او با تأکید بر اینکه این بازار با حضور زائران زنده و پویاست، میگوید: «کرونا نشان داد چقدر روزیِ ما در مشهد به حضور زائران وابسته است و خداراشکر که با کمرنگشدن کرونا دوباره زائران به شهر برگشتهاند. بهویژه اینکه در این روزهای تابستان حضور جنوبیها که از گرمای شهرشان به مشهد پناه آوردهاند، زیاد شده و بازار ما هم رونق گرفته است.»
بیشتر از مشهدیها، اینجا خریدارها زائران هستند؛ زائرانی که وقت صحبت از این فضا حتی به خرید سوغات از شببازار هم اشاره میکنند.
یکی از زائران که خانمی جوان از بوشهر است و با احتیاط کالسکه کودکش را در میان بساط بازار میراند، درباره این موضوع میگوید: «خرید در این فضا و این هوای تابستانی شب بسیار دلچسب است. بهویژه ما که دو سال مسافرت نرفتیم، بعد از زیارتی که در حرممطهر انجام دادیم، پیاده به اینجا آمدیم و سوغاتیهایمان را میخریم.»
در ادامه همسر او نیز با مقایسه قیمتها اضافه میکند: «اینجا چون کاسبان اجاره مغازه پرداخت نمیکنند، اجناس ارزانتر است و کاسبان هم خوشبرخوردترند.»
با اینکه اینجا مغازه اجاره نکردهایم، یکمیلیونو200هزار تومان ماهانه هزینههای برق، سازمان میادین و کرایه انبار میدهیم
آقای واحدی لباسفروشی است که غرفهاش در ابتدای بازار قرار دارد. او که سابقه هشت سال فعالیت دارد، میگوید: «با کمرنگشدن کرونا تازه دوباره داریم جان میگیریم.»
او با اشاره به اینکه ساعت کاری ما از 20 تا یک بامداد است و رفتوآمد برای خیلیها به اینجا سخت است، بهویژه برای زنان و میانسالان میگوید:« در این بازار 45زن شاغلاند، پولی نداریم مغازه اجاره کنیم. از طرفی، برای زندگی روزمره هم به درآمد نیاز داریم؛ به همین دلیل است که هنوز اینجا ماندهایم. با اینکه اینجا مغازه اجاره نکردهایم، یکمیلیونو200هزار تومان ماهانه هزینههای برق، سازمان میادین و کرایه انبار میدهیم.»
خانم حسینی از دیگر دستفروشان این بازار است. او که شغلش را از پدر و مادرش به ارث برده است، از یکسال قبل اینجا شاغل شده است: «پدر و مادرم بیشتر از پانزده سال اینجا بودند و برای من که سرپرست زندگی هم هستم و پیش از این در خانههای مردم کار میکردم، فضای خوبی است که نان زائر امامرضا(ع) را میخورم.»